Σελίδες

20 Νοεμβρίου 2010

ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΦΩΝΗΜΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ

H φωνολογική ενημερότητα είναι μια πολυδιάστατη δεξιότητα η οποία περιλαμβάνει την αναγνώριση και το χειρισμό μεγαλύτερων γλωσσικών μονάδων – όπως λέξεων, συλλαβών, ομοιοκαταληξιών και φωνημάτων.

Η φωνημική ενημερότητα αναφέρεται στην ικανότητα του μαθητή να εστιάζεται  και να χειρίζεται μεμονωμένους ήχους (φωνήματα) των ομιλούμενων λέξεων. Η απόκτηση φωνολογικής ενημερότητας είναι σημαντική διότι αποτελεί τη βάση για το συλλαβισμό και τη δεξιότητα αναγνώρισης των λέξεων. Η φωνημική ενημερότητα μας δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης της  αναγνωστικής δεξιότητας του παιδιού κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων χρόνων της εκπαίδευσης του.

Τι παρατηρώ στο σπίτι
*Έχει δυσκολία να σκεφτεί   λέξεις που ομοιοκαταληκτούν,  ακόμη και για μια απλή λέξη όπως π.χ. μήλο – φύλλο.
*  Δε δείχνει κανένα    ενδιαφέρον για γλωσσικά παιχνίδια, παιχνίδια λέξεων ή ομοιοκαταληξίας.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω
*   Ετοιμάστε δραστηριότητες σχετικές με τους ήχους των λέξεων, για παράδειγμα βοηθείστε το παιδί σας να σκεφτεί αρκετές λέξεις που να αρχίζουν από «γ» ή «μπ»
*         Δημιουργήστε «αστείες» προτάσεις με λέξεις  που να ξεκινούν από τον ίδιο ήχο π.χ « ο Τηλέμαχος τηλεφωνεί με τηλεκάρτα τον Τάσο»


*   Χρησιμοποιήστε ειδικά σχεδιασμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια για να καλλιεργήσετε τις φωνημικές δεξιότητες του παιδιού σας.
*   Διαβάστε στο παιδί σας βιβλία με έμμετρο λόγο. Μάθετε στο παιδί σας μικρά ποιήματα, τραγούδια και ομοιοκαταληξίες.

Τι παρατηρώ στην τάξη
*   Δε μπορεί να συμπληρώσει σωστά τις ασκήσεις που απαιτούν να συνδυάσει διαφορετικούς ήχους π.χ. /ζ/ /ά/ /χ/ /α/ /ρ/ /η/ προκειμένου να φτιάξει τη λέξη ζάχαρη.
*  Δεν μπορεί να συμπληρώσει σωστά τα φωνήματα στις δραστηριότητες αντικατάστασης, για παράδειγμα, να αλλάξει το /λ/ στη λέξη άλλος με το /μ/  και να γίνει η λέξη άμμος.
*   Έχει δυσκολίες να εντοπίσει από πόσες συλλαβές αποτελείται η λέξη π.χ. φεγγάρι.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω
*         Σκεφτείτε να διδάξετε τη φωνολογική και φωνημική δεξιότητα σε μικρές ομάδες εφόσον είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι μαθητές σας βρίσκονται σε διαφορετικό επίπεδο κατάκτησης των συγκεκριμένων δεξιοτήτων.


*         Βεβαιωθείτε ότι το πρόγραμμα του σχολείου που αφορά στην ανάγνωση περιλαμβάνει συστηματική διδασκαλία των φωνημάτων , ιδιαίτερα στο νηπιαγωγείο και την πρώτη τάξη. 


ΠΗΓΗ:  TARGET THE PROBLEM     (Στοχεύστε το πρόβλημα)  http://www.readingrockets.org/helping/target Επιμέλεια: Αλβανόπουλος Γιώργος Σχολικός Σύμβουλος Μετάφραση: Μητρουλάκη Σωτηρία Med στις Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες

18 σχόλια:

  1. Σήμερα ενημερώθηκαμε ότι ο μικρός μας έχει πρόβλημα σ´αυτόν τον τομέα
    Είναι μαθητής της πρώτης τάξης,πώς θα μπορούσα να τον βοηθήσω στο διάβασμα του; Λόγω των δύσκολων ημερών δεν μπορώ να τον στείλω σε ειδικό....σας ευχαριστώ εκ των προτέρων....Ευαγγελία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δώστε μου ένα e-mail στο οποίο θα μπορούσα να σας γράψω ή γράψτε μου εσείς στο sofiatsin@gmail.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Η κόρη μου είναι Α' Δημοτικου και η δασκαλα της μου είπε ότι μαλλον εχει δυσκολιες σε αυτόν τον τομεα και ότι αυτό θα φερει φενικα μαθησιακες δυσκολίες..μπερδευει σε μικρες λεξεις τα αρχικα γραμματα όπως θ με φ και δ με β. Τι να κανω εγώ για να τη βοηθησω?
    Σας ευχαριστω και εγω εκ των προτερων..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Από ότι καταλαβαίνω η κόρη σας μπερδευει και κάποια κλασικά γράμματα που μπερδεύουν συχνά τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, φ-θ, β-δ, τσ-στ, ξ- ζ κλπ. Για αυτό υπάρχει η εξής διαδικασία
    1. Επιλέγεις ένα γράμμα, π.χ. το Φ και το γράφεις με έντονο χρώμα πάνω σε ένα χαρτί.
    2. Γράφεις από κάτω όλες τις συλλαβές με το φ, δηλαδή φα φε φω φο φυ φι φη
    3. Γράφεις λέξεις από την κάθε συλλαβή, όπου είναι δυνατόν, και τις γράφεις σε στήλες. όσο περισσότερες, τόσο το καλύτερο.
    π.χ. φανάρι φέρομαι φίλος φωτιά
    φακός φαινόμενο φυλακή φωνή
    4. Ζητάς από το παιδί να διαβάσει όλα αυτα.
    5. Μετά να γράψει μια συλλαβή π.χ. φα και να γράψει και 2 λέξεις από φα.
    Μπορεί επίσης το παιδί να φτιάχνει συλλαβές με πλαστελίνη ή με χαρτόνια!

    Αφού σιγουρευτούμε ότι το παιδί μπορεί πλέον να διαβάζει και να γράφει με κάποια άνεση αυτό το γράμμα, προχωράμε στο επόμενο, π.χ. το θ (αφού υπάρχει σύγχιση φ-θ) και κάνουμε ακριβώς αυτά τα ίδια βήματα.

    Μόλις σιγουρευτούμε ότι το παιδί έχει αποκτήσει άνεση και σε αυτό, φτιάχνουμε ασκήσεις με τα δύο γράμματα για να διαβάσει το παιδί.
    1. Λίστα συλλαβών
    φα θα
    φε θε
    φω θω
    κλπ με όλα τα φωνήεντα.
    2. λίστα λέξεων
    φάρος θαμνος
    φύση θήκη
    κλπ
    3. Μετά δίνουμε λέξεις στις οποίες λείπει το θ ή το φ και ζητάμε από το παιδί να συμπληρώσει το κενό. π.χ. _ασαρία, _ άλασσα, _εωρώ, _λαινα
    4. Μπορούμε να ζητήσουμε επίσης από το παιδί να γράψει κάποιες εύκολες λέξεις π.χ. φωνή, φαί, θήκη, θάμνος
    Πιο πρακτικά και παιχνιδιάρικα, μπορούμε να φτιάχνουμε τα γράμματα κολλάζ, με πλαστελίνη, με δαχτυλομπογιά. Επίσης μπορείτε να πάρετε δύο φουσκωμένα μπαλόνια, ένα μπαλόνι του φ και ένα του θ. Σε κάθε ένα θα γράψετε αντίστοιχες λέξεις, θα λέτε στο παιδί μια λέξη και θα σας δείχνει σε ποιό μπαλόνι πρέπει να γραφτεί!
    Αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει για όποιο συνδυασμό γραμμάτων μπερδεύει στην γραφή ή στην ανάγνωση.

    Πάρτε λευκές κόλλες, χρώματα, μπόλικη φαντασία και μεράκι και καλή σας πρόοδο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή


  5. Καλησπέρα σας, είμαι πτυχιούχος εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και μόλις ξεκίνησα την προσπάθεια να βοηθήσω ένα παιδάκι 7 ετών με πιθανή δυσλεξία. Το παιδί αυτό πάει πρώτη δημοτικού και πριν από λίγες ημέρες η δασκάλα κοινοποίησε στους γονείς του, πως το παιδί παρουσιάζει προβλήματα ανάγνωσης και γραφής.

    Εγώ έχω έρθει σε επαφή με την δασκάλα του και μου είπε πως θα μου δώσει κάποιο υλικό για να ξεκινήσω να δουλεύω μαζί του. Επίσης μου είπε πως δεν τους επιτρέπετε από τον νομό να διαγνωστεί ακόμα το παιδί με πιθανή δυσλεξία γιατί ακόμα πηγαίνει πρώτη δημοτικού. Μετά από μια επίσκεψη όμως που έκανα στο σπίτι του παιδιού, παρατήρησα πως την μόνη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι γονείς του είναι τα ρώσικα και τα σπαστά ελληνικά. Επίσης, η προσοχή των γωνιών πέφτει στο νεογέννητο μωρό τους, και αρχίζω να πιστεύω αυτοί οι ενδοοικογενειακοί παράγοντες ίσως έπαιξαν κάποιο ρόλο στην όλη κατάσταση του μικρού αγοριού. Έχω κάνει έρευνα στο ίντερνετ για παρόμοιες περιπτώσεις και έχω και αρκετό υλικό από βιβλία της σχολής μου.Μέτα από το πρώτο μάθημα μαζί του, παρατήρησα πως δυσκολεύεται να ξεχωρίσει το 3 με το 5, δεν ξεχωρίζει τους ήχους του π και του τ , και δεν γνωρίζει ακόμα τα χρώματα. Έτσι πιστεύω πως υπάρχουν θέματα φωνολογικής ενημερότητας.

    Θα ήταν εύκολο να μου πείτε την γνώμη σας και ποια βήματα θα ήταν αποδεκτά ώστε να αντιμετωπίσω αυτή την περίπτωση;

    Οποιαδήποτε βοήθεια θα ήτανε πολύτιμη,

    Με εκτίμηση,
    Σοφία Κεραμάρη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Σοφία, έχω λάβει και το e-mail σου. Σαφέστατα οι δυσκολίες του παιδιού προέρχονται από τη διγλωσσία. Το παιδί δεν ακούει σωστά ελληνικά στο σπίτι του και ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που στο σχολείο πλέον διδάσκεται σωστά. Σίγουρα είναι θέμα φωνολογικής ενημερότητας και πρέπει να κάνεις κάτι για αυτό! Η διάγνωση της δυσλεξίας συνήθως γίνεται από τη β΄δημοτικού και μετά και βασικά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν νομίζω ότι είναι θέμα δυσλεξίας.
    Ουσιαστικά όμως μπορείς να βοηθήσεις ώστε το παιδί να κατακτήσει φωνολογικά όλα τα γράμματα κάνοντας ασκήσεις με το κάθε γράμμα που μπερδεύει. π.χ. το Π
    1) Γράφεις το Π σε χαρτί, το παιδί φτιάχνει το γράμμα με πλαστελίνη, με κολάζ, με ότι άλλο θέλεις!
    2) Διαβάζει τις συλλαβές με το Π
    Δηλαδή πα πε πο πω πι πη πυ
    3) Βρίσκετε λέξεις που να αρχίζουν από Π.
    4) Κυκλώνει το Π σε λέξεις
    Αφού μπορεί να κάνει όλα αυτά, προχωράτε με παρόμοιο τρόπο και στα άλλα γράμματα.
    Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάρτες ανάγνωσης ή να φτιάξεις και δικό σου υλικό.

    Για τους αριθμούς επίσης θα κάνεις παρόμοιες ασκήσεις, πρώτα τον κάθε αριθμό να γράψει, να μετρήσει, να υπολογίσει, να ζωγραφίσει και μετά τους δύο αριθμούς συνδυαστικά.

    Για τις εποχές μπορείτε να κάνετε πολλές χειροτεχνίες, θα βρεις πλούσιο υλικό στο ίντερνετ. Γενικά οι εικόνες θα βοηθήσουν το παιδί όσον αφορά το λεξιλόγιο του και να μάθε να μιλά σωστά.

    Ελπίζω να σε βοήθησα...! Καλή επιτυχία και καλή πρόοδο στο παιδάκι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Για ένα παιδάκι πρώτης δημοτικού που έχει πρόβλημα με το "ντ", τι ¨ασκησούλες" θα προτείνατε να κάνω; επειδή το εύρος των λέξεων που ξεκινούν από αυτό το φώνημα είναι κ λίγο περιορισμένο.. Ευχαριστώ πολύ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τι εννοείτε ότι έχει πρόβλημα με το ντ; Δεν το γράφει σωστά, το μπερδεύει με κάτι άλλο, δεν το ακούει σωστά;

      Διαγραφή
  8. Καλησπερα!
    Εχω ενα αγορακι που κοντευει να κλεισει τα 5.Ξεκινησε να μιλαει φτιαχνοντας προτασεις γυρω στα 2,5 αφου ξεκινησε τον παιδικο σταθμο. Τωρα εχει εμπλουτισει κατα πολυ το λεξιλογιο του, ειναι σε θεση να διηγηθει μια ιστορια να μεταφερει τις γνωσεις απτο σχολειο κτλ.Ομως ο λογος του ειναι λιγο παιδικος.Για παραδειγμα θα πει''μεμαλο'' αντι για ''μεγαλο'' και μπερδευει το β με το γ, δηλαδη θα πει ''βαλα'' αντι για ''γαλα''.Ακομα θα πει ''οκι'' αντι για ''οχι''.
    Ειναι ανησυχητικο;θα πρεπει να τον δει καποιος ειδικος;Υπαρχει κατι που θα μπορουσα να κανω εγω για να τον βοηθησω;
    Ευχαριστω πολυ εκ των πρωτερων
    Μαριζα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Μαρίζα, καλό θα είναι να τον δει λογοθεραπευτής, που αφού αξιολογήσει το παιδί, θα σου πει υπεύθυνα αν και τι πρέπει να κάνετε. Καλή πρόοδο! :)

      Διαγραφή
  9. Εξαιρετική δουλειά Σοφία! με βοήθησε αρκετά να κατανοήσω ένα σχετικό πανεπιστημιακό μάθημα!! βλέπεις σπουδάζω στο Παιδαγωγικό!! συνέχισε την εξαιρετική δουλειά!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. καλησπέρα σας θα ήθελα και εγώ τη βοήθεια σας έχω μια κόρη που πηγαίνει στη δευτέρα δημοτικού από την πρώτη δημοτικού κατάλαβα ότι έχει κάποιες δυσκολίες όπως να μπερδεύει το β με το δ ή το φ με το θ να μη κατανοεί τις εκφωνήσεις των ασκήσεων να μη μπορεί να προσθέσει δεκάδες ή μονάδες στα μαθηματικά να μη μπορεί στα απλά προβλήματα μιας πρόσθεσης να καταλάβει τι πρέπει να κάνει να αντιστρέφει το ε με το 3 κ.α. Σας παρακαλώ πέστε μου αν έχει κάποιο πρόβλημα και τι πρέπει να κάνω. Υ.Γ μόλις τώρα ξεκίνησε τη δευτέρα δομοτικού και κάνει τα ίδια. Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα, από αυτά που μου λέτε υποψιάζομαι ότι το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες και χρειάζεται βοήθεια από ειδική παιδαγωγό. Συμβουλή μου είναι να ξεκινήσετε άμεσα παρέμβαση ειδικής αγωγής για βελτίωση σε αυτά που δυσκολεύεται, δηλαδή διάκριση γραμμάτων, κατανόηση προτάσεων και κειμένων και στα μαθηματικά. Είναι η κατάλληλη ηλικία για να γίνει προσπάθεια βελτίωσης και δεν πρέπει να χάσετε χρόνο!

      Διαγραφή
    2. Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρων σας όταν λέτε ειδική παιδαγωγό εννοείτε λογοθαρεπευτή ή κάποια άλλη ειδικότητα. Μήπως πρέπει να απευθηνθώ και σε κάποιο ΚΕΔΔΥ.Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας.

      Διαγραφή
    3. Ο λογοθεραπευτής ασχολείται με ζητήματα του λόγου και ο ειδικός παιδαγωγός με τις μαθησιακές δυσκολίες. Είναι εντελώς διαφορετικές ειδικότητες. Μπορείτε να κλείσετε ραντεβού σε ΚΕΔΔΥ αν θέλετε.

      Διαγραφή
    4. Σας ευχαριστώ πολύ για τις πολύτιμες συμβουλές σας και για το χρόνο σας με βοηθήσατε πολύ.θα ψάξω πρώτα για ειδικό παιδαγωγό μήπως μπορείτε να μου συστήσετε κάποιον στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας.

      Διαγραφή
    5. Δεν γνωρίζω κάποιον στην περιοχή σας. Σας εύχομαι καλή πρόοδο!

      Διαγραφή